Chọn phanh xe đạp phù hợp cho xe của bạn là một nhiệm vụ quan trọng bởi bộ phận này sẽ ảnh hưởng đến trực tiếp sự an toàn và quyết định trải nghiệm khi bạn lái xe. Phanh xe đạp là một bộ phận tối quan trọng trong việc lái xe vậy nên chúng đã được phát triển và nâng cấp theo từng mẫu mã và dòng xe đạp qua nhiều năm. Để đạt được hiệu suất phanh tối đa, nhiều loại phanh xe đạp đã xuất hiện.
Cho dù mục đích của bạn khi muốn tìm hiểu về các loại phanh xe đạp là gì, muốn nâng cấp hệ thống phanh của mình, chọn một chiếc xe đạp mới hay chỉ là tò mò và muốn tìm hiểu cách hoạt động của các loại phanh xe đạp trên thị trường thì việc hiểu các loại phanh xe đạp khác nhau là kiến thức quan trọng đối với bất kỳ người đi xe đạp nào. Vậy nên thông qua bài viết hôm nay chúng tôi muốn giới thiệu với các bạn các loại phanh xe đạp đang có mặt trên thị trường hiện nay và cách chúng hoạt động.
Tổng quan về phanh xe đạp
Phanh xe đạp là một bộ phận quan trọng của bất kỳ chiếc xe đạp nào, cho phép người lái giảm tốc độ hoặc dừng hẳn một cách an toàn và hiệu quả nhất trên bất cứ địa hình nào. Mặc dù cơ chế của chúng trông có vẻ khá đơn giản nhưng trên thị trường lại có rất nhiều loại phanh xe đạp khác nhau, mỗi loại đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.
Nếu chiếc xe đạp của bạn không được trang bị một hệ thống phanh tốt thì việc chinh phục các địa hình và tăng tốc độ khi lái xe rất nguy hiểm. Chỉ khi sở hữu một hệ thống phanh xe đạp phù hợp, bạn mới có thể kiểm soát và nâng cao hiệu suất khi lái xe. Trước đây rất khó để dừng xe, đặc biệt là khi trời ướt. Ngày nay, nhờ hệ thống phanh hiện đại, điều này không còn là vấn đề nữa.
Phanh xe đạp hoạt động như thế nào?
Mỗi phanh xe đạp được thiết kế xung quanh một má phanh tạo ra ma sát với bề mặt phanh nằm trên bánh xe đạp. Má phanh bị đẩy lên bề mặt khi bánh xe chuyển động. Khi tác dụng lực lên cần phanh thì lực ma sát cũng tăng lên. Hai yếu tố này tác động cùng với độ bám của lốp để làm chậm chu trình.
Để tìm ra loại phanh xe đạp nào phù hợp nhất với xe của bạn trong rất nhiều các dòng phanh xe đạp hiện nay còn phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như giá đỡ trên khung và phuộc. Trong bài viết dưới đây chúng tôi đã tổng hợp đặc điểm và cấu tạo của các loại phanh theo từng dòng xe, mong rằng chúng sẽ giúp ích cho bạn.
Các loại phanh xe đạp
Có hai loại phanh chính trên xe đạp hiện đại: phanh đĩa và phanh vành. Phần lớn xe đạp mới, cho dù đó là xe đạp đường trường, xe đạp leo núi hay xe đạp kết hợp, hiện nay hầu hết đều sử dụng phanh đĩa, loại phanh xe đạp này hoạt động bằng cách đẩy các miếng đệm đặt trong cục phanh vào rôto phanh gắn trên trục bánh xe. Trong 5 năm qua, phanh đĩa đã phát triển nhanh chóng và dần thay thế phanh vành, vốn là loại phanh có cách hoạt động là đẩy má phanh vào vành bánh xe. Lý do cho sự thay đổi này chủ yếu liên quan đến yếu tố an toàn và hiệu quả khi dừng xe qua những bài kiểm tra trong điều kiện thời tiết xấu và những địa hình khó. Theo đó phanh đĩa dành cho xe đạp leo núi đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây, chúng được sử dụng trên nhiều dòng xe đạp, bởi chúng có khả năng cung cấp khả năng dừng xe mọi nơi mà không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện đường mòn.
Phanh đĩa và phanh vành là hai loại phanh xe đạp chiếm phần lớn trên hầu hết các loại xe đạp. Ngoài ra cũng có những loại phanh khác nhưng chúng không phổ biến và khá thiếu tính ứng dụng. Phanh xe đạp hoạt động bằng cách tác dụng ma sát lên bề mặt vành xe hay bề mặt roto phanh. Trong khi phanh cơ sử dụng dây cáp để kích hoạt các má phanh thì xe đạp thủy lực sử dụng chất lỏng để gắn vào má phanh. Điều cần thiết là phải hiểu cách thức hoạt động của cả hai cơ chế này. Điều này sẽ cho phép bạn có thể chọn loại phanh xe đạp tốt nhất cho chiếc xe của mình đồng thời cũng đảm bảo an toàn cho bản thân bạn khi di chuyển.
Phanh vành
Phanh vành nói chung là loại phanh xuất hiện gần như đầu tiên, đồng thời cũng là dòng phanh hiệu quả và được ưa chuộng nhất trong nhiều năm. Chúng có khả năng cung cấp đủ lực phanh để có thể dừng xe một cách an toàn mà không yêu cầu bảo trì quá nhiều. Với cách hoạt động dựa trên việc điều khiển bằng cần tay được gắn vào phanh thực tế bằng dây cáp. Khi người lái kéo cần, dây cáp sẽ co lại, hai miếng đệm sẽ di chuyển lại gần vành của bánh xe để ma sát giúp bánh xe giảm tốc độ.
Loại phanh này có đặc điểm là nhẹ, dễ bảo trì và hiệu quả trong điều kiện thời tiết khô ráo. Chúng được gọi là phanh vành vì lực phanh xảy ra giữa má phanh và vành bánh xe. Khi bạn kéo cần gạt trên ghi đông, nó sẽ kích hoạt má phanh để bóp vành bánh xe đang quay và làm xe đạp của bạn giảm tốc độ. Tuy nhiên, chúng có thể bị mòn vành theo thời gian và kém hiệu quả hơn trong điều kiện ẩm ướt hoặc lầy lội.
Phanh vành có nhiều loại, bao gồm phanh C, phanh kẹp kéo bên, phanh kẹp kéo trung tâm, phanh chữ U, phanh đúc, phanh chữ V, phanh delta và thủy lực. Trong số những loại phanh trên, hai loại phanh thường thấy nhất là phanh V và phanh chữ C.
Phanh V xe đạp
Phanh chữ V thường được lắp trên những chiếc xe đạp leo núi có giá tầm trung. Lý do chính là do loại phanh này có cấu trúc đơn giản, giá thành thấp và dễ bảo trì. Nhưng khi đi xe, phanh V dễ bị ảnh hưởng bởi điều kiện mặt đường. Ví dụ khi đi trên những bề mặt có nhiều cát, những chiếc xe sử dụng bộ phanh chữ V rất dễ bị cát bám vào khiến phanh mất nhạy và bị trượt.
Phanh chữ V là một loại phanh xe đạp rất dễ được tìm thấy trên các xe hybrid, xe đạp thành phố, xe đạp địa hình và xe đạp du lịch có giá cả phải chăng. Phanh chữ V cũng có hai tay phanh gắn vào hai bên vành, nhưng dây cáp được gắn sang một bên, nghĩa là chúng được kéo trực tiếp sang hai bên chứ không phải kéo vào giữa. Điều đó có nghĩa là một cánh tay được kéo về phía vành xe, trong khi cánh tay còn lại được đẩy về phía vành xe.
Phanh C xe đạp
Là loại phanh xe đạp tiền thân của phanh V. Loại phanh vành này vẫn được sử dụng trên một số xe đạp địa hình và xe du lịch, đặc biệt là những dòng xe có thiết kế thanh mảnh dành cho nữ. Chúng có thiết kế tương tự như phanh chữ V nhưng sử dụng cơ chế khác để tác dụng lực lên vành. Phanh đúc hẫng hay phanh C sử dụng hai tay phanh được nối với nhau bằng cáp ngang hoặc cáp treo. Khi tác động cần phanh, dây phanh sẽ kéo các cánh tay tạo áp lực lên vành giúp xe dừng lại.
Mặc dù phanh chữ V xe đạp và phanh chữ C có cấu tạo khá giống nhau nhưng cần phanh của chúng không được thiết kế để tương thích với nhau. Điều này là do tay phanh ở những loại xe đạp sử dụng phanh chữ V xe đạp được kết nối với nhiều dây cáp hơn đòn bẩy để ép miếng đệm vào vành.
Phanh đúc hẫng từng phổ biến trên xe đạp địa hình, nhưng chúng đang dần được thay thế bằng phanh đĩa xe đạp do hiệu suất vượt trội trong điều kiện ẩm ướt và lầy lội. Hệ thống phanh đúc hẫng kéo trung tâm có hai tay phanh gắn ở hai bên bánh xe, với một dây cáp ở giữa được kéo lên trên khi nhấn cần phanh.
Phanh đĩa xe đạp
So với các loại phanh xe đạp khác, phanh đĩa được coi là loại phanh chuẩn mực của dòng xe địa hình hiện nay.
Nếu như vài năm trước, phanh đĩa xe đạp thường chỉ được tìm thấy trên những chiếc xe đạp leo núi thiên về hiệu suất. Tuy nhiên, giờ đây chúng đã trở thành tiêu chuẩn vàng trên hầu hết các loại xe đạp, kể cả xe đạp đường trường. Sự vượt trội của chúng được thể hiện rõ ràng nhất trong thời tiết ẩm ướt, nhưng trọng lượng của chúng khiến giá trị của chúng giảm đi khá nhiều.
Hệ thống phanh này thường sử dụng đĩa kim loại hoặc rôto là bộ phận phanh chính. Cấu tạo hệ thống phanh đĩa thật ra rất đơn giản: hai má phanh tác dụng lực lên đĩa đang quay, gây ra ma sát và làm bánh xe quay chậm lại.
Điều tuyệt vời về phanh đĩa là nó mang lại độ tin cậy cao, lực phanh đáng kinh ngạc và phạm vi nhiệt độ hoạt động đặc biệt. Nó cũng có lợi thế hơn các hệ thống phanh khác vì không cần bảo trì.
Phanh đĩa được chia thành phanh đĩa cơ và thủy lực, cả hai loại phanh này đều có bộ phận phanh xe đạp giống nhau và hoạt động theo cách tương tự.
Phanh đĩa cơ
Phanh đĩa cơ còn được gọi là phanh đĩa xe đạp “được dẫn động bằng cáp”. Họ sử dụng một sợi cáp thép để kích hoạt thước cặp và tác dụng lực phanh.
Mặc dù loại phanh này khá phổ biến nhưng chúng lại có một nhược điểm là nặng và yêu cầu người lái phải dùng nhiều sức để có thể kéo căng dây cáp cho chiếc xe dừng lại. Tuy nhiên, chúng rẻ hơn loại thủy lực, đó là lý do tại sao chúng thường được thấy trên những chiếc xe đạp giá cả phải chăng.
Phanh đĩa cơ cũng phức tạp hơn trong việc điều chỉnh, gây ra nhiều vấn về rôto hơn và một số mẫu xe giá rẻ thậm chí còn có hiệu suất phanh kém hơn so với phanh vành.
Phanh đĩa cơ học đơn giản vì chúng sử dụng dây cáp và không có bất cứ thiết lập phức tạp nào, nhưng chững lại dễ mòn hơn. Phanh đĩa cơ sử dụng cáp thép nối cần phanh với kẹp phanh của xe. Điều này chắc hẳn quen thuộc với hầu hết người đi xe đạp vì nó hoạt động giống nhau trên phanh vành và phanh đúc hẫng. Hầu hết các xe đạp hiện đại, đặc biệt là xe đạp cao cấp hiện nay đều có hệ thống định tuyến cáp bên trong cho các loại cáp thép này – điều này có thể khiến việc bảo trì trở nên phức tạp hơn.
Phanh dầu thủy lực
Phanh đĩa thủy lực có khả năng điều biến và dừng tốt hơn so với phanh đĩa cơ, mặc dù cả hai kiểu phanh đĩa đều vượt trội hơn nhiều so với phanh vành.
Nhìn chung, phanh đĩa thủy lực vượt trội hơn về hiệu suất và hiệu quả do giảm ma sát do không có cáp cơ. Hệ thống chất lỏng hoạt động hiệu quả hơn nhiều so với cáp thép vốn dễ bị mòn hơn, đặc biệt nếu nó tiếp xúc với các tác nhân.
Mặc dù phanh đĩa thủy lực được coi là một hệ thống phanh xe đạp cực kỳ an toàn nhưng dòng phanh này lại có chi phí bảo dưỡng khá cao, vì hệ thống dẫn động bằng chất lỏng thường cần các công cụ đặc biệt và lượng kiến thức chuyên môn đáng kể để sửa chữa hoặc điều chỉnh. Trừ khi bạn là một kỹ sư xe đạp đã có kinh nghiệm và thâm niên lâu năm trong việc sửa chữa các dòng xe đạp, còn không thì việc bảo trì hệ thống phanh đĩa thủy lực tại nhà là một điều gần như không thể.
Phanh đĩa thủy lực hoạt động bằng hệ thống chất lỏng trong môi trường kín, giúp truyền lực từ cần phanh sang roto đĩa phanh. Hệ thống phanh thủy lực bao gồm một xi lanh chính và một piston, trong đó xi lanh chính chứa dầu phanh. Khi phanh được tác động thông qua cần phanh, pittong sẽ di chuyển trong xi-lanh – đẩy dầu phanh về phía kẹp phanh. Chất lỏng này sau đó truyền áp suất tới các piston bên trong kẹp phanh, đẩy các miếng đệm lên rôto.
Phanh thủy lực có chất lỏng trong xi lanh chính mang lại cơ cấu phanh chất lượng như mong đợi. Cơ cấu phanh hiệu quả của phanh thủy lực ép các má phanh vào nhau khi kéo cần.
Trên đây là những thông tin chúng tôi đã tổng hợp được thông qua việc tìm hiểu và sản xuất hàng trăm chiếc xe ra thị trường và nhận về rất nhiều những phản hồi tích cực. Mỗi một mẫu xe đạp lại được trang bị một loại phanh xe đạp riêng phù hợp với mục đích và nhu cầu của khách hàng.
>> Nguồn tham khảo:
Tags: phanh xe đạp
