Trong những năm qua, ngành công nghiệp xe đạp đã tạo ra nhiều tiêu chuẩn đối với trục xe đạp, đặc biệt là trục giữa. Trục xe đạp cũng được coi là một trong những bộ phận quan trọng nhất trong một chiếc xe đạp. Trục xe đạp ngoài khả năng kết nối các bộ phận, đặc biệt là trục giữa, mà chúng còn là giá đỡ cho xe đạp, người lái và giúp bánh xe và bàn đạp trơn tru hơn.
Trục xe đạp có tác dụng gì?
Trục xe đạp đặc biệt là trục giữa được biết đến là bộ phận cơ bản của mọi chiếc xe đạp và đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo bàn đạp hoạt động trơn tru. Nó kết nối các bộ phận riêng lẻ với nahu để tạo ra một thể thông nhất. Trục xe đạp kết nối bộ khung xe đạp với bộ phận chính của bộ truyền động là Đùi đĩa, cho phép chúng có thể hoatju động cùng với các bộp phận khác giúp xe di chuyển theo mong muốn của người lái.
Trục xe đạp là một bô phận quan trọng được những tay lái chuyên nghiệp quan tâm hàng đầu: đặc biệt là trục giữa xe đạp là một trục kim loại có hai ổ trục. Đùi đĩa và bàn đạp được gắn ở mỗi đầu, giúp hấp thụ toàn bộ lực mà chúng ta tác dụng lên bàn đạp. Trục cho phép đùi đĩa và bàn đạp quay với ít ma sát. Như vậy ta có thể hiểu một cách dễ dàng rằng trục xe đạp đặc biệt là trục giữa là nơi chịu áp suất cơ học lớn nên điều quan trọng là phải luôn giữ nó ở tình trạng hoàn hảo. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều dòng xe đạp khác nhau tùy vào địa hình, vì vậy trục xe đạp cũng chia ra thành nhiều loại khác nhau tương ứng với gái thành và mục đích di chuyển.
Các loại trục xe đạp
Hiện nay trên thị trường có 2 loại trục xe đạp chính: Threated và press-fit. Đặc biệt là loại trục giữa xe đạp được sản xuất với công nghệ trục rỗng rất được các tay lái chuyên nghiệp ưa chuộng.
Trục giữa xe đạp Threated
Trục xe đạp dạng Threated chia ra thành nhiều loại khác nhau tùy vào công nghệ sản xuất và các mẫu xe mà cá thương hiệu xe đạp thể thao hướng đến. Các thiết kế với công nghệ trước có chí phí rẻ hơn thường sử dụng loại trục xe đạp có vòng bi đặt bên trong khung với trục cố định (cố định), nơi mà đùi đĩa xe đạp được siết chặt vào. Để tạo ra một loại trục xe đạp phù hợp cần đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn khắt khe. Phổ biến nhất và rẻ nhất là trục xe đạp có hình dạng vuông (côn vuông), hay còn gọi là trục cốt vuông, nhưng Shimano cung cấp giao diện nhiều rãnh (Octalink) và cũng có một tiêu chuẩn gọi là ISIS, mặc dù hai tiêu chuẩn này hiếm hơn và đã được thay thế bởi các thiết kế khác.
Hầu hết các thiết kế ren hiện đại hiện nay đều sử dụng thiết kế ba mảnh có một cặp vòng bi có đường kính lớn hơn nằm bên ngoài vỏ giá đỡ phía dưới, trục này được cố định vĩnh viễn vào một trong các ren của tay quay xuyên qua.
Thiết kế này có ưu điểm lớn là các ổ trục nằm bên ngoài vỏ giá đỡ phía dưới và có thể có đường kính lớn hơn nhiều, khiến chúng cứng hơn nhiều. Trục cũng có thể được làm mỏng hơn và nhẹ hơn. Những thiết kế này bao gồm Shimano Hollowtech II và SRAM GXP, mặc dù hai hệ thống này không tương thích.
Các loại trục xe đạp Threated
Trục cốt vuông
Trục cốt vuông là trục xe đạp phổ biến nhất ở những dòng xe đạp có giá tầm trung. Chúng có chất lượng tốt và độ bền cao. Cụm trục/ổ trục được đặt trong một hộp kín, từ đó các đầu của trục có hình vuông nổi bật.
Có hai trục xe đạp cốt vuông tùy thuộc vào hình dạng trục: ISO và JIS. ISO, với chiều rộng 12,5 mm được các nhà sản xuất Châu Âu sử dụng và JIS, tiêu chuẩn Nhật Bản được Shimano sử dụng với chiều rộng 12,63 mm.
Trục rỗng
Trục giữa xe đạp nếu được trang bị trục rỗng luôn được các tay lái từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp rất ưa chuộng. Chúng là loại trục rất dễ nhận biết vì các vòng bi được thiết kế nằm ở bên ngoài khung. Hầu hết đều có ren 34,7 mm x 24 (loại BSA). Bên phải được vặn vào hộp giá đỡ phía dưới theo chiều kim đồng hồ, còn bình bên trái được vặn theo chiều kim đồng hồ. Đối với trục giữa xe đạp, hệ thống trục rỗng Hollowtech được sử dụng, bao gồm một trục gắn vào đùi đĩa.
Trục xe đạp Press-fit
Trục xe đạp dạng press-fit đang dần trở nên phổ biến ngày nay vì chúng không yêu cầu vòng ren trên khung. Chúng cho phép các nhà sản xuất xe đạp tạo ra các khung tổng hợp không yêu cầu các vật liệu chèn cứng để đặt vòng bi vào. Ở đây cũng có một số tiêu chuẩn. Shimano’s Press-Fit 92 sử dụng khoảng cách tương tự như hệ thống Hollowtech II có ren bên ngoài của họ và tương thích chéo với các tay quay sử dụng trục chính 24mm bên phải. Ngoài ra còn có BB30, sử dụng vòng bi có đường kính lớn hơn để có trục khỏe hơn, cứng hơn và nhẹ hơn, nhưng điều này đòi hỏi một tay quay chuyên dụng hoặc sử dụng bộ chuyển đổi.
Trục xe đạp press-fit được hiểu một cách đơn giản là trục xe đạp sử dụng áp xuất mà ma sát ép vừa khít vào bộ khung. Vòng bi có thể được thiết kế bên ngoài hoặc gắn bên trong khung xe đạp. Tuy nhiên, trục xe đạp đặc biệt là trục giữa xe đạp phải được ép vừa khít với lực ép vừa đủ với độ chính xác cao để khi di chuyển giữa các địa hình khác nhau người lái không gặp các vấn đề gì về kĩ thutaaj và không gây ra tiếng kêu. Trục xe đạp dạng press-fit được gần như được áp xuất ép thành một thể thống nhất với xe đạp nên chúng cũng khó cài đặt hoặc gỡ bỏ hơn, đòi hỏi phải có công cụ và kiến thức cụ thể nếu bạn muốn bảo trì.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều biến thể của trục xe đạp press-fit nhưng phổ biến nhất vẫn là PF41 (còn được gọi là BB86, BB89.5, BB92, BB107, BB121, BB132, PF24 và Shimano Press-Fit), PF42 (còn được gọi là BB30, BB30A, BB30AI và BBright Direct Fit), và PF46 (còn được gọi là PF30, PF30A, PF30AI, BB386EVO, OSBB và BBright Press Fit).
Tại sao vòng bi bạc đạn lại quan trọng với trục xe đạp press-fit?
Bạc đạn rất quan trọng vì chất lượng của chúng quyết định độ trớn khi đùi đĩa hoạt động và độ bền của vòng bi cũng là yếu tố quyết định chất lượng của trục xe dạp loại press-fit. Vòng bi bạc đạn thường có được làm với công nghệ cao và chế tác tỉ mỉ nên chúng thường được sử dụng trên những dòng xe đạp có chất lượng cao với giá cả tầm cao. VÌ vậy trừ khi bạn chắc chắn mình đam mê và gắn bó với bộ môn xe đạp thể thao chuyên nghiệp thì bạn nên đầu tư một bộ trục xe đạp press-fit chất lượng. Vì sử dụng lực nén để ép thẳng chúng vào khung nên chúng là một bộ phận không cần bảo trì cũng không thể tái sử dụng nếu bị hao mòn.
Cách chọn trục xe đạp phù hợp
Các mẫu xe đạp cao cấp thường sử dụng vòng bi có chất lượng tốt nhất, được biệt là mẫu xe thuộc dòng xe đua và xe đại hình. Vòng bi bạc đạn của những mẫu xe này có dung sai cao hơn nhiều, dẫn đến việc khi đùi đĩa quay sẽ ít gây ma sát hơn và tuổi thọ cao hơn. Trục giữa của xe đạp leo núi thường có lượng vòng bi kín lớn hơn để đáp ứng nhu cầu di chuyển đa dạng địa hình và việc di chuyển trên các dạng địa hình sẽ làm tăng ma sát do đùi đĩa phải hoạt động gần như hết công xuất.
Cuối cùng, loại trục xe đạp, đặc biệt là trục giữa mà bạn chọn cho xe đạp của mình sẽ tùy thuộc vào sở thích cá nhân, dòng xe yêu thích, địa hình di chuyển, miễn là bạn chọn loại vừa vặn với xe đạp của mình. Đối với những chiếc xe đạp được sử dụng bởi các tay đau chuyên nghiệp, hầu hết chúng để phải trải qua những điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Những tay đuathường xuyên phải di chuyển đường dài sẽ muốn một vòng bi có thể chịu được thời gian di chuyển lâu, đồng nghĩa với việc trục xe đạp phảo có độ bền cao, nhưng cũng không cần phải bảo dưỡng sau mỗi 100km.
Nói chung, hầu hết những người đam mê đi xe đạp đều muốn có trục xe đạp, đặc biệt là trục giữa có độ trớn cao và đáp ứng mọi tiêu chuẩn.
>> Nguồn tham khảo:
Tags: trục xe đạp
